“Tôi rất biết ơn trị liệu tâm lý, biết ơn những cuộc trò chuyện của nhà tâm lý dành cho tôi, tôi cảm nhận được cái duyên gặp người giới thiệu, duyên gặp nhà trị liệu của tôi… và làm việc với cô. Cái duyên tôi được chữa lành. Sau một thời gian trị liệu, cái tôi đạt được nhiều hơn mục tiêu ban đầu của mình. Tôi cũng mạnh dạn hơn, tự tin và biết ơn mình hơn vì mình không bỏ cuộc. Giờ thì tôi sống có niểm vui, có ý nghĩa và mục đích hơn”- NH Yên-
Bạn đang có chuyện bận lòng? Bạn đang phải phải đối diện với nhiều tình huống và môi trường gây khó khăn, căng thẳng? Bạn có các nguy cơ, các dấu hiệu và triệu chứng của các vấn đề như trầm cảm, lo âu, căng thẳng mãn tính lâu ngày không chưa được trị liệu? Nó đang gây ra nhiều khó khăn, hậu quả, gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đến tinh thần, công việc, sức khoẻ tổng tâm- thân của bạn.
Như bạn đã biết, bạn có thể tìm đến các can thiệp hay trị liệu thông qua tiếp cận trị liệu sinh học (trị liệu hoá dược và các trị liệu chuyên biệt như dùng thuốc, sốc điện..) ngoài ra còn có hướng tiếp cận can thiệp và trị liệu khác cho các vấn đề trên đó là can thiệp tâm lý và trị liệu tâm lý (psychotherapy) hay nói một cách tổng quát hơn đó là trị liệu qua trò chuyện (talk therapy).
Bạn biết không, tại nơi diễn ra buổi trị liệu bằng liệu pháp trò chuyện, thân chủ được tự do bày tỏ những suy nghĩ, cảm xúc và chia sẻ các trải nghiệm của mình trong bầu không khí an toàn và hiệu quả.
Trị liệu tâm lý hay trị liệu qua trò chuyện cũng được nghiên cứu là những trị liệu đạt hiệu quả cao.
Contents
Thế nào là liệu pháp trò chuyện?
Xin giới thiệu với bạn một chút về Liệu pháp trò chuyện. Đó là phương pháp trị liệu liên quan đến việc nói chuyện với một chuyên gia được đào tạo về những suy nghĩ, cảm xúc, hành vi, các trải nghiệm hay những vấn đề khó khăn của bạn.
Trị liệu trò chuyện là một tiến trình trong đó nhà trị liệu tâm lý áp dụng các quy trình đã được khoa học kiểm chứng giúp mọi người phát triển các thói quen lành mạnh và hiệu quả hơn.
Liệu pháp trò chuyện cho phép các nhà tâm lý học hợp tác làm việc với những thân chủ có một số nguy cơ hay một số khó khăn tâm lý, căng thẳng tâm lý, rối loạn về tâm căn, về sức khoẻ tâm thần nhằm làm giảm, chữa lành hay cải thiện sức khoẻ tâm lý-xã hội. Đối với từng dạng khó khăn và trong từng trường hợp, liệu pháp tâm lí có thể được sử dụng như một phương pháp chủ đạo hoặc củng cố.
Phân loại:
Có rất nhiều dạng liệu pháp tâm lí khác nhau cho người lớn và trẻ em.
Cũng có rất nhiều cách phân loại khác nhau. Trong lâm sàng tâm thần, phân loại được nhiều tài liệu sử dụng là chia liệu pháp tâm lí thành hai loại: các liệu pháp tâm lí chuyên biệt và các liệu pháp tâm lí – xã hội.
Dựa theo cơ sở lí luận của phương pháp, có các nhóm tiếp cận khác nhau trong trị liệu qua trò chuyện như:
- Trị liệu nhận thức
- Trị liệu nhận thức hành vi
- Trị liệu phân tâm
- Trị liệu nhân văn – hiện sinh
- Trị liệu gia đình hệ thống
- Các trị liệu khác
Dựa vào số lượng thân chủ tham gia trong một buổi, người ta chia thành liệu pháp tâm lí cá nhân và liệu pháp tâm lí nhóm.
- Trị liệu cá nhân
- Trị liệu cặp đôi
- Trị liệu nhóm
Mỗi tiếp cận có một thế mạnh riêng của nó.
Mục đích:
Bạ biết đấy, mặc dù có nhiều cách tiếp cận khác nhau nhưng tất cả đều nhằm mục đích:
- Cung cấp thời gian và địa điểm an toàn để bạn nói chuyện với người sẽ không đánh giá bạn
- Giúp bạn giải toả và giải quyết những cảm xúc phức tạp hoặc tìm cách chung sống với chúng
- Giúp bạn hiểu nhiều thứ và hiểu bản thân mình cặn kẽ hơn
- Giúp bạn nhận ra những khuôn mẫu không hữu ích trong cách bạn suy nghĩ hoặc hành động và tìm cách chuyển đổi chúng một cách khoẻ mạnh hơn cho bạn
- Giúp bạn tăng cường yếu tố bảo vệ và nâng cao kỹ năng tự chăm sóc bản thân và tinh thần của bạn
- Giúp làm giảm hay chữa lãnh những vết thương tâm lý, nâng cao sức khoẻ tâm lý của bạn.
Liệu pháp trò chuyện có thể giúp gì cho bạn?
Giúp rất nhiều cho bạn khi có những khó khăn sau đây:
– Các sự kiện khó khăn trong đời sống, chẳng hạn như mất người thân hoặc mất việc làm
– Các vấn đề trong mối quan hệ
– Trải nghiệm thất thường hoặc đau buồn, cho dù đó là chuyện xảy ra gần đây hay chuyện đã xảy ra lâu.
– Cảm xúc khó khăn, chẳng hạn như đau buồn, tội lỗi, buồn bã, bối rối, tức giận và lòng tự trọng tự tin thấp.
– Trầm cảm và lo âu
– Các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Thông qua trò chuyện có thể giúp nhận diện, đánh giá, chẩn đoán một số rối loạn, bệnh về sức khoẻ tâm thần để chuyển gởi hoặc phối hợp điều trị với các chuyên gia khác, liệu pháp khác.
– Các vấn đề sức khỏe thể chất lâu dài tác động lên tinh thần của bạn
Bạn biết không, một số người nghĩ rằng đến với tham vấn, trị liệu tâm lý là một lựa chọn cực đoan; trừ khi mọi thứ trở nên tồi tệ; bạn nên cố gắng tự xoay sở.
Nhưng thật ra điều này không đúng. Bạn có thể tìm đến trị liệu qua trò chuyện vào bất kì thời điểm nào trong đời, dù bất kể nền tảng của bạn.
Trên thực tế, thật sự hữu ích và có nhiều ích lợi, khi bạn không ở vào thời điểm khủng hoảng nhất và vấn đề chỉ mới bắt đầu mà bạn nhận được hỗ trợ từ nhà tham vấn và trị liệu – bạn có thể cảm thấy dễ dàng hơn khi suy ngẫm về những gì đang diễn ra và có thể giúp bạn giữ cho mọi thứ không trở nên tồi tệ hơn.
Nói theo cách khác, phòng ngừa bao giờ cũng tốt hơn! Làm việc khi sự việc còn nhỏ thì vẫn tốt hơn! chi phí ban đầu bỏ ra ít hơn và thời gian cho tham vấn, trị liệu cũng nhanh hơn!
Tầm quan trọng của mối quan hệ trị liệu qua trò chuyện?
Có nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng mối quan hệ bạn có với nhà trị liệu thực sự quan trọng trong việc bạn tìm thấy bất kỳ liệu pháp trò chuyện nào thành công. Bất kể loại liệu pháp họ thực hành là gì, nếu bạn không thích, thấy không phù hợp hoặc không tin tưởng người đó, bạn sẽ cảm thấy khó có thể mở lòng với họ và ít có khả năng có được trải nghiệm tích cực.
Liệu pháp tâm lý có thể tự hoạt động tốt hoặc nó có thể được phối hợp với các phương pháp điều trị khác, bao gồm cả tập thể dục hoặc dùng thuốc. Nhưng liệu pháp tâm lý không phải là một giải pháp nhanh chóng, vì vậy có thể mất một thời gian để xem liệu nó có giúp ích cho bạn hay không; Hay mức độ giúp ích của nó như thế nào.
Các công cụ hay tiếp cận mà nhà trị liệu qua trò chuyện sử dụng nó không phải phù hợp với tất cả mọi người, nếu bạn thử trị liệu một thời gian mà không ổn hơn, điều quan trọng là đừng đổ lỗi cho bản thân. Hãy thử chuyển sang một hướng điều trị khác nếu cần thiết và vào thời điểm cần thiết.
Bạn hãy trao đổi, tham khảo với những cá nhân bạn biết và tin tưởng, tìm đến các tổ chức chuyên nghiệp để tìm được nhà trị liệu áp dụng trị liệu tâm lý qua trò chuyện phù hợp với mình bạn nhé.
Gặp nhà tham vấn, trị liệu tâm lý ở đâu?
Bạn có thể gặp nhà trị liệu trực tiếp hoặc online, khi tìm kiếm mô hình mà nhà tham vấn, trị liệu sử dụng phù hợp với bạn ( ví dụ: Nhận Thức Hành Vi, Hiện sinh, hay trị liệu gia đình hệ thống…) hãy lưu ý đến vấn đề của bạn là gì, mục tiêu mong đợi và những điều bạn muốn đạt được sau khi khi trị liệu.
Lưu ý: tham vấn- trị liệu nên tập trung xung quanh sự phát triển và thực hành những hành vi mới hoặc những kiểu mẫu suy nghĩ mới mang lại khoẻ mạnh về mặt tâm lý-xã hội cho bạn.
Khi tìm nhà tham vấn hay trị liệu để gặp trực tiếp, cần lưu ý các điều sau:
- Nói chuyện trước với bạn bè và gia đình, những người gần gũi, những người quan tâm
- Cân nhắc về giới tính: Bạn cần biết rằng dù ở giới tính nào thì khi một nhà tham vấn và trị liệu được đào tạo, họ luôn sẵn sàng để tiếp đón bạn, tuy nhiên điều quan trọng là bạn cảm nhận sự thoải mái, dễ dàng kết nối và nó có ảnh hưởng đến suy nghĩ hay cảm xúc của bạn như thế nào.
- Nhận diện họ qua hình ảnh đại diện của họ để có cảm nhận đầu tiên về nhà tham vấn và trị liệu và mạnh dạn hơn trong việc kết nối với họ.
- Định hướng lý thuyết hay mô hình trị liệu: khi tìm kiếm một nhà trị liệu tiềm năng bạn cũng cần lưu ý đến công cụ hay mô hình làm việc của họ, điều đó cũng giúp bạn ý thức hơn về vấn đề của mình và thế mạnh của mô hình trị liệu đó để thử.
Trong trường hợp bạn không biết nhà trị liệu đó đang sử dụng mô hình tâm lý nào, nhưng bạn vẫn muốn làm việc cùng họ, thì trong buổi tiếp xúc ban đầu, hay những buổi làm việc ban đầu họ cũng sẽ giải thích cho bạn. Cũng có thể nếu vấn đề của bạn không phải nằm trong chuyên môn hay thế mạnh của họ, có thể họ sẽ chuyển gởi hay giới thiệu đến đồng nghiệp khác, nơi khác.
Tìm nhà trị liệu online:
Tuỳ vào nhu cầu, hoàn cảnh và điều kiện mà hiện nay việc cung cấp tham vấn tri liệu cũng đã sử dụng hình thức online, qua điện thoại. Khi bạn tìm được nhà tham vấn, trị liệu online gíup giảm đi lo lắng, boăn khoăn về không gian địa lý, phương tiện đi lại. Bạn cũng linh động hơn trong việc sử dụng thời gian của mình. Bạn cũng cần lưu ý rằng, có những trường hợp hay mức độ quan trọng của vấn đề thì việc gặp trực tiếp sẽ hiệu quả hơn.
Hiệu quả làm việc với một nhà trị liệu qua trị liệu bằng trò chuyện?
Tri liệu là một tiến trình, và từng phiên làm việc cũng có tiến trình của chính nó, không thể phủ nhận, hiệu quả của các liệu pháp trò chuyện là lâu dài và tích cực, tuy nhiên cần lưu ý đến mức độ làm việc và việc hoàn thành đủ số lượng phiên trị liệu cần thiết là điều không thể thiếu để phục hồi lâu dài.
Có đôi khi bạn mong muốn, mong đợi làm việc một hai buổi thì sẽ ổn, khi cảm thấy ổn một chút, bạn ngưng và không tiếp tục nữa. Nhớ rằng chỉ khi nào bạn thật sự mong muốn, chăm chỉ, kiên trì nếu không thì các triệu chứng sẽ không giảm nhiều, có thể quay trở lại, tái phát lại.
Thông qua kế hoạch và liệu trình trị liệu sử dụng liệu pháp trò chuyện hiệu quả, làm giảm các triệu chứng và nguy cơ. Nó cũng giúp nâng cao hiệu quả khi bạn đang sử dụng một liệu pháp trị liệu khác như đang dùng thuốc.
Chia sẻ của người có trải nghiệm trị liệu qua liệu pháp trò chuyện
“Dự một buổi nói chuyện chuyên đề với nhà trị liệu, TS. Lê Nguyên Phương, tôi thấy bác có chuyên môn, tôi tìm đến, nói về vấn đề của mình và ngỏ ý nhờ hỗ trợ. Sau khi nghe qua vấn đề của tôi, bác giới thiệu tôi đến một nhà trị liệu khác, bác nghĩ người này sẽ phù hợp hơn với tôi. Sau một khoản thời gian cố gắng kết nối với cô, Minh Tâm, tôi cũng có một cuộc điện thoại từ cô, hỏi sơ về tình hình của tôi và cô nhận làm việc với tôi. Tôi vỡ oà, xúc động. Sau hơn hai năm đi tìm kiếm, tham vấn, trị liệu cho nỗi sầu khổ, nỗi đau san chấn, trầm cảm của mình nhiều nơi, tài chính của tôi cũng dần eo hẹp, tôi bỏ học, bỏ việc, bỏ nhà nương náu trong chùa, rồi tôi về quê, nương náu ở nhà người thân. Vì ở xa tôi cũng không thể nào vào thành phố HCM để gặp cô, chúng tôi làm việc online. Cảm nhận của tôi là cô cười tươi, rất điềm đạm và an yên, một hai buổi đầu làm việc, cô giải thích với tôi về cách mà cô làm việc với tôi, cô nói với tôi về liệu trình ngắn nhất mà chúng tôi sẽ đi qua khoảng 12 buổi, khi tôi cam kết đi cùng cô và cô cũng cam kết đồng hành cùng tôi. Có những buổi tôi sắp xếp vào TP. HCM gặp trực tiếp cùng cô, rồi gặp online.
Mục tiêu ban đầu đến tham vấn trị liệu của tôi là: biết là bị trầm cảm, sợ mình lại như ngày xưa không muốn mình quay lại như ngày xưa, không bị bệnh tâm lý hạnh hạ; mình không còn bị quá buồn. Thời điểm đó tôi đã bỏ học, cũng sẵn sàng bỏ việc, đau khổ nhất là khi ở cùng chính mình mà không tin mình.
Sau một thời gian trị liệu, cái tôi đạt được nhiều hơn mục tiêu ban đầu của mình:
- Tôi có công việc tốt, tài chính năm nay ổn định, có thu nhập ổn định
- làm chủ trầm cảm của mình
- không còn quá phụ thuộc về tình cảm hay tài chính về gia đình
- Diện mạo tốt hơn, vẻ bề ngoài, cách thể hiện với thế giới
- Bắt đầu đi học và học nghiêm túc, thấy sịn rồi! có học bổng!
- Có sự tin tưởng vào bản thân, ý thức hơn những gì cần cho mình
- Có những mối quan hệ khoẻ mạnh hơn cho mình
- Tổng quan về sức khoẻ tâm lý 9.75/10%
- Tiền trình mà tôi muốn đi tiếp là tự lực tìm cách làm chủ thời gian, giải quyết nguyên nhân sử dụng thời gian, dành kỳ vọng, năng lượng cho cuộc sống…
Tôi rất biết ơn trị liệu tâm lý, biết ơn những cuộc trò chuyện của nhà tâm lý dành cho tôi, tôi cảm nhận được cái duyên gặp người giới thiệu, bác Lê Nguyên Phương, duyên gặp nhà trị liệu của tôi, cô Minh Tâm, và làm việc với cô. Cái duyên tôi được chữa lành. Tôi cũng mạnh dạn tự tin và biết ơn mình vì mình không bỏ cuộc. Giờ thì tôi sống có niểm vui, có ý nghĩa và mục đích hơn”- NHY-
Người viết: Lê Thị Minh Tâm, Nguyễn Thị Hạ
Thành viên Chi Hội Tâm Lý Ứng Dụng và Giáo Dục Cộng Đồng – Hoa Súng
Tài liệu tham khảo:
https://vi.wikipedia.org/wiki/Tâm_lý_trị_liệu
https://hellobacsi.com/tam-ly-tam-than/lieu-phap-nhan-thuc-hanh-vi/#gref
